DNA & Afstamming

Wat is DNA, DNA testen en DNA databanken?

Vraag jij je af waarom je DNA zou moeten afgeven en aarzel je nog, of wil je gewoon meer weten wat het allemaal inhoudt?

Lees dan verder…..

DNA, DNA-testen en DNA-databanken.

1. DNA-basis: DNA (desoxyribonucleïnezuur) is het molecuul dat genetische informatie draagt. Het bevindt zich in de celkern en bestaat uit 23 paar chromosomen van elke ouder. DNA bevat genen die eigenschappen zoals oogkleur bepalen. DNA is dus jouw unieke code, je blauwdruk, waarvan er geen 2^e bestaat.

Familiebanden worden geduid op basis van overeenkomende genen: hoe meer overeenkomt, hoe nauwer/dichter de bloedband.

• Typen DNA-testen: Er zijn drie belangrijke soorten DNA-testen: • Y-DNA: Analyseert de vaderlijke afstamming bij mannen. • Mitochondriaal DNA (mtDNA): Traceert de moederlijke afstamming bij zowel mannen als vrouwen. • Autosomaal DNA (atDNA): Test meerdere merkers op alle 22 paar autosomen, geschikt voor beide geslachten.

• Y-DNA en mtDNA: Y-DNA- en mtDNA-tests verschaffen informatie over specifieke vaderlijke en moederlijke afstamming, respectievelijk. Y-DNA is vooral handig voor het vaststellen van vaderlijke achternamen.

• Autosomaal DNA: Autosomaal DNA-testen onderzoeken een breed scala aan merkers en zijn het meest gebruikelijk voor genealogisch onderzoek. Als we het hebben over het vaststellen van een mogelijke familieband, dan maken we gebruik van deze type test, ook wel Family Finder genoemd bij de dna databank waar we vanuit de stichting bij zijn aangesloten.

• Overeenkomstig DNA: DNA kan worden gematcht met behulp van de STR-methode (Short Tandem Repeat) of de SNP-methode (Single Nucleotide Polymorphism).

STR-testen zijn preciezer – en dus betrouwbaarder – voor het vaststellen van relaties. Echter: hierbij dien je er vooraf aan te kunnen geven op welke relatie je wilt testen. Bijvoorbeeld het DNA van een mógelijke vader, onderzoekt de hypothese “Is monster A de vader van monster B.” Als antwoord komt hier dan een Ja of Nee uit. Het probleem voor geadopteerden is echter dat vooraf niet duidelijk is om welke familieband het kan gaan. Stel dat de persoon in kwestie niet de vader is, maar een oom, of neef, dan moet er verder worden getest. Met alle kosten van dien, en hoe verder de test gaat, hoe minder betrouwbaar.

Bij SNP wordt er direct over een heel segment van de DNA streng gekeken op basis van wel 700 markers. Zodoende kan er direct wordt getest op verder liggende familielijnen, tot en met de 5^e graad.

Dit is de reden dat STR niet zo geschikt is voor geadopteerden en we vanuit de stichting hebben gekozen voor een databank dat met SNP testen werkt. 

De kans om relatief nauwe familieleden te vinden neemt toe naarmate meer mensen zich bij de database voegen.

• Belangrijke DNA-bedrijven: De drie grootste en bekendste bedrijven voor DNA-testen zijn Ancestry, Family Tree DNA (FTDNA) en 23andMe. Elk biedt autosomale testen en geeft schattingen van etniciteit en DNA-matching met andere gebruikers. Het zijn weliswaar allemaal commerciële bedrijven, maar dit valt te verdedigen doordat het ontwikkelen van een betrouwbare testmethode ontzettend veel kapitaal vereist voor geavanceerde apparatuur. Daarnaast is er statistisch gezien op ‘slechts’ 1 op de 250 een match. Het is dan ook van uitermate groot belang, met name voor geadopteerden, om de database met zoveel mogelijk mensen te vullen om de kans op een match te vergroten.

Aangezien het gros van de bevolking in de VS vooral uit andere landen komt, lopen zij al voor op de ontwikkelingen met geavanceerde apparatuur en gevulde databases.

• In een DNA-database geeft het delen van je DNA met anderen de mate van verwantschap aan die u heeft met overeenkomsten, zoals halfbroer, ouder/kind, 1e, 2e, 3e neef, enzovoort. `

`Afhankelijk van het soort test, kan er tot en met de 5^e graad worden gezocht.

Dit is al ontzettend ver als je bedenkt dat we allemaal aan elkaar zijn verwant op de 7^e graad….. nl. als Homo Sapiens soort.

De 5^e graad zal dan ook nog niet zoveel zeggen. Hiervoor is veel meer stamboomonderzoek nodig. Iets dat in Bangladesh met de sumiere details ind e overlevering vrijwel onmogelijk is…

De 3^e graad geeft al iets meer perspectief.

• Voordelen en nadelen van grote bedrijven:

• Voordelen zijn onder andere de mogelijkheid om resultaten met anderen te vergelijken en afstamming te traceren.

• Nadelen zijn onder andere het mogelijke gebruik van uw DNA-gegevens voor medisch onderzoek en variaties in dienstverlening.

Hier hebben we binnen Shapla Community op door onderzocht: Hoe zit het met de veiligheid en gebruik van onze gegevens? De reden waarom we uiteindelijk voor FTDNA hebben gekozen, is omdat dit het enige bedrijf is dat de – geanonimiseerde – dna codes niet doorverkoopt aan de farmacie.

Daarnaast gaat het om geanonimeerde profielen.

Voorts kan je je eigen profiel beheren en deze altijd weer verwijderen.

Daarnaast moet met in ogenschouw nemen dat je doelgroep: in ons geval mensen uit Bangladesh, incl. migranten, goed is vertegenwoordigd in betreffende databank.

Dit houdt in dat het dus weinig zin heeft om gebruik te maken van een lokale dna databank in Nederland, tenzij je heel direct een 1 op 1 test wilt laten uitvoeren (STR). Maar geen enkele migrant uit Bangladesh, laat staan mogelijk zoekende familieleden, zal zijn/haar dna hebben afgegeven aan een databank in Nederland…. De meest migranten uit Bangladesh bevinden zich in de USA, Canada, Italië, het Midden-Oosten en Maleisië.

• Gebruik van GEDmatch: GEDmatch is een niet-commerciële genetische website waarmee gebruikers hun DNA-profielen van verschillende testbedrijven kunnen uploaden. Het biedt hulpmiddelen om DNA-gegevens van verschillende bronnen te vergelijken.

Wil je dus je kans vergroten op een match en jezelf niet beperken tot alleen FTDNA, dan kan je je dna profiel uploaden in Gedmatch. Hier komen ook profielen van de andere databanken samen.

1. Actieve DNA-zoektocht: Als u actief op zoek bent naar biologische familieleden, wordt aanbevolen om u te registreren bij internationale DNA-databanken en genealogisch onderzoek uit te voeren.

Je kan voor alleen FTDNA kiezen, en dan uploaden naar GEDmatch, maar het staat je natuurlijk vrij om je bij (alle) andere databanken aan te melden. Laat je het dan wel aan ons weten? In dat geval kunnen we de casus in de gaten blijven houden ingeval van verdere ontwikkelingen omtrent jouw zoektocht.

Overweeg om een “spiegelboom” te maken door de stamboom van een 2e-4e neef te kopiëren en uit te breiden. Dit kan u helpen uw eigen biologische stamboom te traceren.

1. Kostenoverwegingen: Een DNA test komt gemiddeld op zo’n €100pp, in ieder geval voor wat betreft de Family Finder testen, en kunnen variëren afhankelijk van het type test en databank. Zo adverteert MyHeritage regelmatig met ‘gratis’ dna kits voor geadopteerden.

Zoals gezegd geldt ook hier: zitten de mensen (of verdere familieleden) die je hoopt te vinden mogelijk in die databank? Hoe gaat de betreffende databank om met jouw gegevens? Hoe gebruiksvriendelijk is hun online omgeving? Wat krijg je allemaal voor die ‘gratis’ kit: krijg je dan evengoed overal toegang tot of een volledige testuitslag?

Ancestry en 23andMe bieden vergelijkbare autosomale DNA-tests aan, maar ze zijn doorgaans duurder en hebben mogelijk verschillende privacybeleidsregels. Als u een test uitvoert bij een ander bedrijf, kunt u uw ruwe gegevens uploaden naar de FTDNA-database en GEDmatch als ze de SNP-methode gebruiken.

Laat je dus niet zomaar lokken door dit soort aanbiedingen en kijk goed verder. Dan maak je een weloverwogen, voorbereidde, keus.

Waar hebben we voor gekozen?

Vier Belangrijke Overwegingen voor DNA-Tests:

• Percentages: Hecht niet te veel waarde aan de percentages die in de resultaten van DNA-tests worden gegeven. Europese populaties zijn oververtegenwoordigd in de databanken, en veel etniciteiten zijn ondervertegenwoordigd. Definities van etniciteiten kunnen in de loop van de tijd veranderen.
• Etniciteit: Wees voorbereid op de mogelijkheid dat de resultaten u kunnen verrassen met betrekking tot uw voorouderlijke oorsprong. Resultaten kunnen veranderen naarmate meer mensen van verschillende etnische achtergronden deelnemen aan DNA-tests.
• Contact: Verwacht dat mensen contact met u kunnen opnemen op basis van DNA-matches. Het is beleefd om te reageren, zelfs als u geen diepe verbinding wilt aangaan. Anderen kunnen antwoorden zoeken voor hun stamboom.
• Stamboom: Het opbouwen van een stamboom is nog steeds noodzakelijk. Het vinden van een verre verwant biedt niet automatisch inzicht in uw directe stamboom. Het kan dienen als een startpunt, maar het ontrafelen van uw eigen afstamming vereist aanzienlijk onderzoek.

Houdt er rekening mee dat dit een langere adem verdient: qua onderzoek, tijd, puzzelwerk, en afhankelijk van de medewerking van betrokkenen.

Hoe gaan we te werk?

Het bestellen van een DNA-kit via Shapla is een uitzondelijke service. We hebben met het bedrijf geregeld dat we voor elke DNA-kits die we bij hen bestellen, een klein bedrag korting krijgen welke aan te wenden is voor de aanschaf van extra kits. Deze extra kits zijn dan bedoeld als ‘donatie-kits’, dwz. kits die we ter beschikking kunnen stellen voor de families die zoekende zijn naar hun verloren kind en het niet kunnen betalen.

Je zult eigenaar zijn van je DNA-kit en digitale profiel in de databank van FTDNA. Daar kun je lid worden van ons project Shapla DNA & Family Finder. We kunnen dan kijken naar overeenkomsten en in geval van een match kunnen we bij je aankloppen.

Mocht je extra kits willen bestellen voor iemand in Bangladesh, of als cadeau voor een ander, hou er dan rekening mee wie het beheer van het online profiel bijhoudt.

Zo valt het beheer van alle door Shapla aangekochte kits automatisch onder de stichting, tenzij je besluit om alles over te nemen en jouw profiel in jouw eigen beheer wilt houden. 

Hoe kan je meedoen?

Met onze hulp zal het hele proces van bestellen, afnemen en beheren vergemakkelijken.

• Wij bestellen een testkit,
• verzamelen je DNA (of dit lever je zelf in),
• maken je profiel aan,
• monitoren overeenkomsten,
• analyseren de DNA-segmenten
• onderzoeken eventuele uitkomsten (matches)
• proberen contact te leggen met verwanten en voeren evt. zelfs genealogisch onderzoek verder uit.

Shapla zal het profiel beheren tot hoelang het nodig is. Zo voorkom je ook dat je over een aantal jaar het profiel bent vergeten of niet meer weet hoe het werkt en alles opnieuw moet aanvragen en onderzoeken.

De kosten voor deze diensten bedragen D25 per maand voor het eerste jaar of een eenmalige betaling van €300. Shapla Community neemt veel taken op zich, waardoor het proces gemakkelijker wordt voor deelnemers. Ze hebben succesverhalen ervaren en moedigen meer mensen aan om deel te nemen aan de DNA-database.

Het belangrijkste doel is om geadopteerden te helpen hun biologische familie te vinden, en geïnteresseerde personen kunnen contact opnemen met Shapla Community voor hulp of ervoor kiezen om het onafhankelijk af te handelen. Meer deelnemers vergroten de kans om overeenkomsten te vinden.

Dingen om te weten:

• De Stichting Shapla Community biedt een platform om individuen te helpen bij hun DNA-testen en genealogisch onderzoek.

• GEDmatch is een website waar u uw ruwe DNA-gegevens kunt uploaden en vergelijken met profielen uit andere databases.

 • U kunt een alias en een apart e-mailadres gebruiken voor anonieme testen of iemand anders vragen uw DNA-test af te nemen.

• Terwijl u niet actief op zoek hoeft te gaan naar familie, kan uw DNA-profiel worden ontdekt door anderen in de database.

• Het opbouwen van een stamboom is een tijdrovend proces, maar noodzakelijk om uw directe voorouders te vinden.

• Shapla Community kan hulp bieden aan degenen die hulp zoeken bij hun onderzoek.

• De privacy en beveiliging van DNA-gegevens worden serieus genomen door DNA-testbedrijven. Uw profiel kan uit de database worden verwijderd als u dat wenst.

• De Stichting Shapla Community verzamelt DNA van familieleden in Bangladesh met toestemming van de geadopteerde. De kosten kunnen worden gedragen door de persoon die het profiel overneemt.

• De kosten van FTDNA-tests worden vergeleken met andere DNA-testdiensten, en verschillende diensten bieden verschillende functies en prijzen.

• Shapla Community kan ook helpen bij actieve zoekopdrachten naar familie in Bangladesh via de Shapla Tracing en Shapla Roots projecten.

• Shapla Roots omvat activiteiten zoals rootsreizen, culturele evenementen en andere initiatieven met betrekking tot de Bengaalse cultuur en erfgoed.

Houd er rekening mee dat de informatie in dit document betrekking heeft op de praktijken en aanbevelingen van de Stichting Shapla Community.